Kỹ thuật là một lĩnh vực có nhu cầu dịch thuật cao. Để chuyển giao công nghệ, hay bán được sản phẩm kỹ thuật ra khắp các nước trên thế giới đòi hỏi các tài liệu kỹ thuật liên quan phải được dịch sang ngôn ngữ tương ứng của thị trường mục tiêu.
Là một công ty dịch thuật đầu tiên đạt chứng nhận ISO tại Việt Nam, AM Việt Nam đã tiếp cận đa dạng các tài liệu kỹ thuật, phổ biến trong đó có: hồ sơ kỹ thuật, bộ tài liệu giới thiệu sản phẩm, brochure/catalog sản phẩm, hợp đồng cung ứng thiết bị, sách hướng dẫn sử dụng, hồ sơ thiết kế, báo cáo sản xuất, tài liệu mô tả quy trình, v.v.
Các tài liệu kỹ thuật luôn đặt ra một thách thức lớn đối với người dịch, đó là vấn đề về thuật ngữ chuyên môn. Vì vậy, làm thế nào để có thể đảm bảo chất lượng tốt nhất cho một bản dịch kỹ thuật?
Thuật ngữ
Thuật ngữ là yếu tố đầu tiên cần lưu tâm khi nhắc đến tài liệu kỹ thuật. Bởi đặc điểm chung của các tài liệu kỹ thuật là việc sử dụng một lượng nhất định các thuật ngữ chuyên môn, mang tính đặc thù theo từng lĩnh vực kỹ thuật cụ thể.
Ví dụ, khi tiếp cận với bộ hồ sơ đấu thầu một nhà máy thủy điện, bạn sẽ bắt gặp một loạt các thuật ngữ chuyên biệt về thủy điện như bánh xe công tác, cột áp, TBM, tuabin Francis, v.v.
Một bản dịch kỹ thuật chất lượng trước tiên đòi hỏi việc sử dụng chính xác các thuật ngữ.
Để đảm bảo yếu tố thuật ngữ, AM Việt Nam đưa ra các biện pháp sau:
- Tra cứu từ cơ sở thuật ngữ uy tín: như tiêu chuẩn ISO và tiêu chuẩn Việt Nam tương ứng, văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực liên quan, hay trang web của đơn vị đánh giá độc lập, v.v.
- Tham khảo chuyên gia trong ngành: tham khảo chuyên gia là một kênh không thể thiếu nếu muốn có một bản dịch chất lượng. Các chuyên gia có thể cung cấp cho bạn phương án sử dụng thuật ngữ chính xác mà có thể không tra cứu được ở bất kỳ nguồn nào khác.
Tip: Đừng quên khách hàng có thể chính là chuyên gia của bạn!
Tính thống nhất
Tính thống nhất luôn là một yếu tố quan trọng để đánh giá một bản dịch chất lượng, trong đó có bản dịch kỹ thuật. Hãy quay lại một ví dụ ở trên, “cột áp”, tiếng anh là “head”, hiểu nôm na là chiều cao bơm có thể đẩy nước tới một giá trị cho phép. Thử tưởng tượng trong cùng một đoạn có thuật ngữ này, câu trên dịch là “cột áp”, câu dưới dịch là “cột nước”, và dưới nữa lại là “cột nước làm việc”.
Về bản chất, các phương án diễn đạt khác nhau cho cùng một thuật ngữ có thể không sai về nghĩa, nhưng sẽ khiến người sử dụng tài liệu gặp khó khăn trong quá trình đọc. Tôi gặp hai từ khác nhau nhưng lại có cùng đơn vị, liệu chúng có phải là một? Chưa kể, trông một số trường hợp, các biến thể trong cách diễn đạt lại dẫn đến một cách hiểu khác cho cùng một thuật ngữ. Điều này sẽ là một rủi ro lớn cho bản dịch.
Để đảm bảo tính thống nhất, các công cụ QC bản dịch sẽ là lựa chọn tốt nhất. Hầu hết các phần mềm hỗ trợ dịch thuật hiện nay, như Trados, đều tích hợp tính năng QC. Ngoài ra, chúng ta có thể sử dụng các công cụ QC độc lập như Xbench. Những công cụ này sẽ giúp người dịch nhanh chóng xác định được các lỗi dịch không thống nhất và loại bỏ rủi ro về “biến thể”.
Nguồn tham khảo
Việc tận dụng được các nguồn tham khảo giống như khi giải một bài toán, trong đó người giải sẽ cần vận dụng tất cả các dữ liệu có sẵn trong tay. Dịch tài liệu kỹ thuật có thể ví như một bài toán khó. Như vậy, nếu không xác định được hay không thể tận dụng được các nguồn có thể tham khảo, việc giải bài toán này sẽ trở nên khó khăn với kết quả đầu ra không chắc chắn.
Các nguồn có sẵn mà người dịch có thể tham khảo bao gồm:
- Hình ảnh, sơ đồ, thậm chí nội dung song ngữ có sẵn trong tài liệu gốc
- Hình ảnh, tài liệu mô tả các bộ phận chi tiết của thiết bị
- Bài viết hướng dẫn sơ bộ
- Trang web của nhà máy, cơ sở sản xuất
- Chỉ dẫn dịch thuật, yêu cầu, bảng thuật ngữ, tài liệu do khách hàng cung cấp
Quy trình chặt chẽ
Một bản dịch muốn đạt chất lượng cần được đưa vào một quy trình dịch phù hợp và chặt chẽ. Quy trình này sẽ giúp kiểm soát sản phẩm đầu ra không gặp các vấn đề kỹ thuật như sai số, chính tả, hay vấn đề nội dung như văn phong, thừa thiếu.
Quy trình dịch thuật phù hợp nhất hiện nay cần tuân theo ISO 17100:2015, nếu không, cần đảm bảo tối thiểu các bước dịch, tự soát và hiệu đính độc lập. Nguyên tắc 4 mắt trong tài chính có thể áp dụng ở đây, bởi bản dịch của một người có thể tiềm ẩn nhiều sai lỗi chủ quan nếu không được đọc soát bởi người khác. Người đọc soát thường phải là người có kinh nghiệm chuyên môn cao hơn.
Hiện AM Việt Nam cũng đã xây dựng vào áp dụng thành công quy trình dịch thuật theo chuẩn ISO. Đây chính là cơ sở giúp các sản phẩm dịch thuật của AM Việt Nam đạt chất lượng đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Trong một sản phẩm đòi hỏi độ chính xác hoàn hảo, chúng tôi còn áp dụng thêm nhiều bước khác, bao gồm cả việc sử dụng người dịch bản địa và tham vấn các chuyên gia trong ngành.
Kết luận
Trên đây là 4 yếu tố cơ bản cùng một số gợi ý giúp đảm bảo chất lượng cho một bản dịch kỹ thuật. Vượt qua bài toán khó của ngôn ngữ luôn là một thử thách thú vị. Với kinh nghiệm biên dịch tài liệu kỹ thuật cho các tập đoàn lớn như Alstom, Viettel, AM Việt Nam tự tin cung cấp các bản dịch kỹ thuật chất lượng cho khách hàng.
Theo dõi và tìm hiểu thêm thông tin & kiến thức chuyên môn trong dịch thuật tại Góc biên dịch AM Việt Nam.